Hoe maak je een risicoanalyse volgens de MUOPO-methode?

De mens is doorgaans één van de meest bepalende factoren als het op het inschatten van risico’s aankomt. Dit luik kan je onderverdelen in drie verschillende componenten:

DE FYSIEKE COMPONENT
Hierbij ga je na of de persoon in kwestie over de lichamelijke fitheid beschikt die nodig is voor het uitoefenen van de arbeid. Zeker als het om het fysiek uitdagende taken gaat, is het aangewezen om elke kandidaat hierop te toetsen.

DE COGNITIEVE COMPONENT
Is de persoon mentaal in staat om het werk uit te voeren? Beschikt hij of zij over de nodige kennis? Zo is het geen goed idee om een heftruck te laten bedienen door iemand die hiervoor niet opgeleid is.

DE PSYCHOLOGISCHE COMPONENT
Het gaat niet enkel om de kennis waarover een persoon beschikt, maar ook over de manier waarop hij of zij ermee omgaat. Een burn-out is hier een hedendaags voorbeeld van.

Beschikt de werknemer ook over de juiste attitude voor de functie? Het is geen goed idee om iemand met weinig verantwoordelijkheidszin in te zetten op posities waar het toepassen van uitzonderlijke veiligheidsmaatregelen cruciaal is. Naast de ingesteldheid van de persoon in kwestie t.o.v. veiligheid en gezondheid, speelt ook de houding tegenover andere werknemers een belangrijke rol. Naargelang het type job speelt teamwork een grote rol inzake veiligheid.

We spreken hier over materiële en immateriële uitrusting. Belangrijk is om na te gaan in welke mate dit de veiligheid op de werkplaats beïnvloedt. De uitrusting van een werknemer kan je in drie categorieën opdelen:

MACHINES
Elke machine brengt veiligheidsvoorschriften met zich mee. Ga na of die nageleefd worden, én of dat de machine zich in een goede staat bevindt. Soms is het zo dat bepaalde onderdelen van machines niet zijn afgeschermd. Plaats in dat geval kunststof machinebescherming. Machine-afscherming werkt in beide richtingen: ook de machine is zo beschermd tegen botsingen met andere voorwerpen of voertuigen. Om je machine tegen voertuigen te beschermen, gebruik je een robuuste bescherming met kunststof barrières zoals de TB Super Triple.

HANDGEREEDSCHAP
Met handgereedschap bedoelen we alle lichte, draagbare gereedschappen die je enkel met de hand bediend. De bekendste voorbeelden zijn boormachines, elektrische zaagmachines, hamers, breekijzers, … Dit zijn instrumenten waar voornamelijk werknemers uit de bouwsector gebruik van maken. Naast de staat van het gereedschap is de manier waarop het wordt ingezet van belang. Zo moet je bij zaag- en boorwerkzaamheden een beschermbril en stofkapje dragen.

HARDWARE EN SOFTWARE
Hoewel dit in eerste instantie niet meteen aan veiligheid en gezondheid doet denken, is het toch belangrijk om over de juiste hard- en software te beschikken. In bepaalde bedrijven is het namelijk zo dat processen gestuurd worden door softwarepakketten. CNC-machines draaien op eenvoudige programma’s, maar in waterzuiveringsinstallaties of kerncentrales gaat het om crucialere software. Het is dus zaak om zowel de software als hardware uitgebreid te beveiligen tegen menselijke fouten en cyberaanvallen.

Naast de mens speelt de omgeving één van de grootste rollen op het gebied van veiligheid en gezondheid. In tegenstelling tot een mens is de omgeving een gegeven waar je vrijwel volledige controle over hebt. Het is dan ook op dit punt dat je een groot verschil maakt.

Volgende omgevingscriteria bepalen de veiligheid op de werkplaats:

VERKEER
In grote productieruimtes en distributiecentra maken vorkliften en transpalletten de dienst uit. Behendig bewegen ze door hele rijen rekken, nauwe gangpaden en bochtige rijstroken. Dit brengt evenwel risico’s met zich mee, zoals de kans op aanrijdingen met het gebouw, andere voertuigen, of erger: met voetgangers!

Één van de voornaamste veiligheidsmaatregelen is de verkeersstromen scheiden met behulp van een verkeersplan. Zorg er dus voor dat de heftrucks en voetgangers elkaar niet of zo weinig mogelijk kruisen. Dit doe je door fysieke begrenzingen aan te brengen zoals aanrijdbescherming, veiligheidshekken en beschermpalen, aangevuld met vloermarkering. Om te vermijden dat voertuigen schade aanbrengen aan het gebouw of de goederen zet je rekbescherming en kolom- en hoekbescherming in.

LICHT
Veel fabrieksgebouwen beschikken over weinig ramen en natuurlijke lichtinval. Kunstlicht is de voornaamste lichtbron. Dat is geen probleem op voorwaarde dat deze voldoende aanwezig is. Dat geldt trouwens ook voor gebouwen met vooral natuurlijk licht. Alle elementen binnen de infrastructuur die onderbelicht zijn en zich op plaatsen bevinden waar voetgangers of voertuigen zich bewegen, kunnen voor ongelukken zorgen. Drempels, dieptes, rekken, maar bijvoorbeeld ook zaken die zich boven het verkeer bevinden, zoals lage doorgangen over uitstekende constructies.

Met licht zorg je ervoor dat obstakels zichtbaar zijn. Toch kan er zich een botsing of een val voordoen. Daarom installeer je kunststof aanrijdbeveiliging bij vaste obstakels of valbescherming in het geval van hoogtes en dieptes.

LAWAAI
Lawaai is een probleem dat zich voornamelijk stelt in productiebedrijven en de bouwsector. Het gevaar van lawaaislechthorendheid begint reeds bij 80 dB(A). Overschrijdt het aantal decibels deze waarde, dan moet je als werkgever voldoende gehoorbescherming aanbieden.

Mensen die zich dagelijks en langdurig in lawaaierige omgevingen bevinden, dragen best gehoorbescherming in de vorm van oorkappen. Hiermee sluiten ze de volledige oorschelp af van alle harde geluiden. Gaat het slechts om kortstondige momenten, dan volstaan oordopjes, mits deze zijn aangepast aan het aantal decibel.

TEMPERATUUR
In sommige bedrijven werken mensen in koude omstandigheden (diepvriesproducten). In andere bedrijven werken ze in extreem warme omstandigheden (staalproducenten). In beide gevallen moeten de werknemers voldoende beschermd zijn. Ze hebben aangepaste kleding en uitrusting nodig en risicozones moeten afgebakend zijn.

LUCHTKWALITEIT
Een kritieke factor op het gebied van gezondheid op de werkplaats is de luchtkwaliteit. Luchtverontreiniging doet zich voor op tal van werkplekken: productieruimtes, bouwwerven, punten met veel (fijn)stof of zwaar verkeer, …

Op plaatsen waar de luchtkwaliteit niet gegarandeerd is, gelden er voorzorgsmaatregelen. Dit kan onder de vorm van ventilatiesystemen, aangepaste stofkapjes, tot zelfs gasmaskers.

Vaak onderbelicht is de luchtkwaliteit op kantoren. Zo hebben veel kantoren te maken met volatiele organische stoffen, een hoog CO2-gehalte of een te lage luchtvochtigheid. Deze factoren hebben niet alleen invloed op de gezondheid van de werknemers, maar ook op hun prestaties en concentratievermogen.

De aard van het product heeft een directe invloed op de veiligheidsmaatregelen binnen het bedrijf.

GEVAARLIJKE STOFFEN
Werken met chemisch, brandbaar of nucleair materiaal vraagt een strikte aanpak op het gebied van veiligheid. Werknemers dragen speciaal uitgeruste pakken en gezichtsbescherming. Daarnaast moet de omgeving ook zijn voorzien van extra beveiliging. Breng veiligheidsbarrières aan rond kwetsbare en gevaarlijke punten en baken risicozones af met veiligheidshekken.

ZWARE LASTEN
Onder andere in de bouwsector komen arbeiders heel vaak in contact met zware lasten. Dit gaat niet alleen om omvangrijke bouwelementen, maar ook over draagbare lasten. Belangrijk hierbij is om de risicofactoren te identificeren en de werknemers te sensibiliseren over het hanteren van zware lasten.

Het onderdeel organisatie heeft een raakpunt met dat van omgeving, namelijk de inrichting van de werkplaats. Door een veilige en efficiënte inrichting van de werkvloer beperk je de kans op ongevallen tot een minimum.

Naast de inrichting bepalen factoren als werkuren, communicatie en opleiding de veiligheid en het welzijn in de werkomgeving. Zorg dat de werkuren in overeenstemming zijn met de intensiteit van de arbeid, zowel mentaal als fysiek. Een vlotte en heldere communicatie beperkt het aantal misverstanden, en maakt op het gebied van sensibilisering ook het verschil wat de veiligheid op de werkvloer betreft. Last but not least zorgt goed opgeleid personeel ervoor dat de kans op een ongeluk klein blijft.